اهداف سفر اردوغان به لهستان

به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری صدا وسیما ؛رجب طیب اردوغان رئیس جمهورترکیه روز سه شنبه 17 اکتبربرابربا 25 مهرماه 96در پاسخ به دعوت ((آندژی دودا)) رئیس جمهور لهستان به آن کشوردرقالب یک هیت بلندپایه سفرکرد. محور دیدارهای دوجانبه اردوغان با مقامات ورشو رایزنی درباره توسعه مناسبات دوجانبه به ویژه در حوزه اقتصادی می باشد.
باتوجه به اینکه لهستان به عنوان یکی از شش قدرت برتر اقتصادی در اتحادیه اروپا میباشداین دیداراز اهمیت ویژه ای برخورداربوده و میتواند شتاب تازه ای به تجارت و سرمایه گذاری میان دو کشور منجر شود.نکته مهم دیگری که این سفرراپررنگترمینماید اختلافات عمیق اتحادیه اروپابااین دوکشوردرحوزهای مختلف سیاسی،فرهنگی،قضایی،درون حاکمیتی میباشد.
همین امرباعث گردیده تادوکشوربرای مقابله باتهدیدات اتحادیه بهم دیگرنزدیک شوند.
لهستان در دوره بحران اتحادیه اروپا در شمار معدود کشورهای با ثبات به شمار می رفت که ازیک اقتصاد 500 میلیارد دلاری برخوردار است،مجموع حجم تجارت این کشوردرحال حاضر با ترکیه به 6 میلیارد دلار می رسد باتوجه به این سفر این میزان در آینده نزدیک به 10 میلیارد یورو برسد. لهستان مهم ترین شریک تجاری ترکیه در اروپای مرکزی است.
امروز جایگاه ترکیه با توجه در آمد ملی خود که جزء 20 قدرت اقتصادی جهان است و قصد دارد تا سال 2023 به جمع ده قدرت برتر اقتصادی جهان بپیونددازاهمیت خاصی برخوردارمیباشد لذارسیدن به این هدف منوط به افزایش صادرات و همکاری با شرکای خارجی است این روند به وضوح فرصتی چشمگیری را برای شرکتهای لهستانی ایجاد میکندوبراهمیت این سفرمیافزاید.

اختلافات دوکشوربااتحادیه اروپا:
ترکیه
درخصوص علل اصلی تنش بین آنکارا واتحادیه باید به تحولاتی که درمحیط داخلی ترکیه رخ داده توجه شود،دراین سطح باید به عوامل اجتماعی ،سیاسی وفرهنگی متعددی که طی15سال بعد ازروی کارآمدن حزب عدالت وتوسعه که ترتیب وترکیبی جدیدی ازعناصرهویتی یعنی اسلام،ناسیونالسیم ترک ومدرنیته درترکیه رخ داده است توجه کرد.
رجب طیب اردوغان درسفرخودبه لهستان تصریح کردبه رغم اینکه آنکارا بسیار بیشترازورشو درخواست عضویت به اتحادیه اروپا راداده بود ولی لهستان مدتهاست که عضواین اتحادیه شده وترکیه هنوزمنتظر رسیدن مذاکرات است ،وی همچنین گفت لهستان یک عضواتحادیه اروپااست که ازپیوستن ترکیه به این اتحادیه حمایت میکندولی بروکسل به رغم این که هیچ تفاونی میان ماودیگرکشورهایی که به عضویت اتحادیه اروپا درآمده اندوجودنداردموضع صریح خودرادرپذیرش آنکارااعلام نکرده است.
وی ازعمل نکردن اتحادیه اروپابه تعهداتش به توافق ممانعت ازورود مهاجران غیرفانونی به این قاره همچنین عدم پرداخت مابه تفاوت هزینه درنظرگرفته شده برای پناهجویانی که درترکیه اسکان داده شده اندانتقاد کرد.
نکته ظریف قضیه اینجاست که قرارنیست که اتحادیه اروپاخودرا با شرایط ترکیه وفق دهد وخود رابازتعریف کندواین ترکیه است که باید خود راباشرایط اتحادیه تطبیق دهد.
این کشوردربسیاری ازحوزه ها هنوز این آمادگی را ندارد که الگوهای اروپایی رابپذیرد و از لحاظ جهان بینی وفلسفی وسیاسی واقتصادی وسبک زندگی تکلیف خودراروشن کند.

تنش ترکیه با قدرت اول اروپا
تنش بین آلمان و ترکیه در یکسال گذشته اوج گرفته و به نقطه دشواری رسیده وازجهتی تاثیری که آلمان به عنوان قدرت برتراتحادیه دارد موارد زیر را می توان به عنوان ریشه های وضعیت کنونی دانست.

1-دادن حق پناهندگی به مظنونان دخالت در کودتای 15 ژوئیه از سوی آلمان

2-بازداشت شهروندان آلمان در ترکیه

3-مسله پایگاه هوایی اینجرلی و خروج نظامیان آلمانی از پایگاه

4-ادعای آلمان مبتنی بر فعالیتهای جاسوسی ترکیه در آلمان

5-لغو گردهمایی های سیاسیون ترک در آلمان

6- همه پرسی اصلاح قانون اساسی برای افزایش اختیارات و قدرت اردوغان
اتحادیه اروپادرکودتای سال گذشته ترکیه راتنها گذاشت درحالی که اتحادیه اروپا باید دربرابرسوءقصد به جان اردوغان ،کشته شدن شماری زیادی ازشهروندان واقدام علیه دمکراسی دراین کشورحساست بیشتری به خرج می داد به فکر جان کودتاگران و نحوه محاکمه آنان بود.
آنگلا مرکل صدراعظم آلمان در جریان مناظره انتخاباتی اعلام کردکه موضوع قطع گفت و گوهای عضویت ترکیه را در دستور اجلاس سران اتحادیه اروپا در ماه اکتبر آینده قرار خواهد داد،دولت آلمان به شدت از توهین و حملات مداوم رئیس جمهور ترکیه نسبت به آنان وتشبیه دولت به نازیها ناراحت هستند.
از سوی دیگر وضعیت حقوق بشر در ترکیه و نیز شهروندان آلمانی که در ترکیه زندانی هستند در این فضای ناخوشایند نقش مهمی رابازی می کندکه از اصلی ترین مخالفت های ماهوی برخی کشورهای عضو اتحادیه اروپا نیزبا عضویت ترکیه در اتحادیه اروپااست.
ازسوی دیگرابراهیم کالین سخنگوی نهاد ریاست جمهوری ترکیه با عنوان مشکلات اروپا نوشته: در حال حاضر اروپا بطور بالقوه روبرو با امواجی از پوپولیسم و فرصت طلبی مخرب و عنادگونه سیاسی است که می تواند در بستر اغتشاشات منطقه ای و ناامنی جهانی بخصوص در زمینه ضدیت با مهاجرین خود را متظاهر کند این روند پس از وقوع پدیده برگزیت اندیشه اروپایی را مورد تهدید قرارداده و فرایند تضعیف اتحادیه اروپا را رقم خواهد زد.
از سوی دیگر ؛عمر چلیک وزیر اتحادیه اروپا مذاکره کننده ارشد ترکیه میگوید:
راست افراطی در کشورهای اروپا رو به افزایش است این اتحادیه زمانی طولانی است که جاذبه جدید تولید نمی کند در مشکلات داخلی خود غرق شده است ترکیه خواهان عضویت در اتحادیه اروپایی است توسط کشورهای پیشرو وموسس این اتحادیه به منظور برقرای صلح و ثبات به دنبال ارزش های سیاسی مشخص و حقوق بشر و دموکراسی که درگیر استاندارهای دوگانه نباشد است ترکیه طبیعتا خواستار عضویت در آن است.
.علاوه بر فرانسه و آلمان برخی کشورهای دیگر اروپایی نیز در سیاست های اعمالی و پنهانی در مقابل عضویت ترکیه در اروپای واحد موانعی ایجاد کرده اند.
مهم ترین دغدغه های اتحادیه اروپا نسبت به پیوستن ترکیه به اروپا در طیف گسترده ای از مسائل شامل وضعیت حقوق بشر، اسلام، اعتراف به نسل کشی ارامنه توسط ترکها و شرایط اقتصادی حاکم و نفوذ ارتش در ترکیه خلاصه می شود.
اما مسئله اصلی که در پشت درهای بسته مذاکرات که به آن اذعان هم شده است موانع فرهنگی،اجتماعی،مذهبی است.
ترکیه به واسطه دین مردمش یکی از بزرگترین کشورهای اسلامی به حساب می آید لذا ناهمخوانی بین دین در ترکیه و دین در اروپا یکی از نقاط مهم در واگرایی بین ترکیه و اتحادیه اروپا است.

اختلافات لهستان با اتحادیه اروپا
از چندی قبل باروی کارآمدن دولت راستگرای قانون وعدالت در لهستان روابط اتحادیه اروپا بر سراصلاحات قضایی مطرح شده از جانب لهستان دچار تنش شده است .
اتحادیه اروپا نگران است که اصلاحات قضایی مطرح شده از جانب لهستان حاکمیت قانون را تهدید کنند.
دراین رابطه مرکل صدراعظم آلمان حاکمیت قانون رایکی ازشالوده های همکاری دراتحادیه اروپا میداندولی ورشو اعلام کرده که اصلاحات قضایی کاملامطابق بااستاندارهای اروپا است ونگرانی کمسیون اروپادرباره حاکمیت قانون دراین کشوربی پایه واساس است.
امامهمترین اختلافات لهستان بااتحادیه اروپارامیتوان اینگونه مطرح نمود:

1-اصلاحات قضایی که تهدیداستانداردهای دمکراتیک دراروپااست

2-مخالفت باایده اروپای دوسرعته

3-عدم پذیرش سهمیه بندی آوارگان ازسوی اتحادیه

4-نادیده گرفتن حکم دادگاه عالی اتحادیه اروپامبنی برقطع درختان جنگل باستانی لهستان

5-اقدام برای سن بازنشستگی برابرزنان ومردان به67سال

6-دریافت غرامت بابت خسارتهای وارده ازسوی آلمان درجنگ جهانی دوم

لهستان ضمن مخالفت باایده اروپای دوسرعتی معتقداست که این ایده میتواندباعث ایجاداختلافات عمیق بین کشورهای اروپایی شود.
استانیسلاوکارچوسکی سخنگوی سنای لهستان درهمایش اقتصادی کرینتیزاگفت که اتحادیه اروپابایداصلاح شودبه شکلی که همبستگی وحاکمیت ملی بتوانددرکنارهم دراروپاوجودداشته باشد.
آندری دودا درمجمع اقتصادی کرینیتا براین نکته تاکیدکردکه اتحادیه اروپابایدهمچنان اتحادیه کشورهایی آزادوبرابربمانددرغیراین صورت درمعرض خطرتجزیه وفروپاشی قرارخواهدگرفت
درخصوص سهمیه بندی آوارگان درمیان کشورهای اروپایی نخست وزیرلهستان میگوید لهستان هرگزتسلیم باج خواهی اتحادیه اروپاهمراه نخواهدشد.اتحادیه اروپالهستان راتهدیدکرددرصورتی که سهمیه شان رادرپذیرش آوارگان نپذیرندآنهاراتحریم میکندهمچنین تهدیدکردممکن است حق رای لهستان دراین نهادبه حالت تعلیق دربیاید.
البته ریشه این اختلافات به زمانهای قبل برمیگرددپیوستن لهستان به جبهه متحدامریکا درجنگ علیه عراق وسقوط صدام اختلافات این کشورباآلمان وفرانسه که مخالف جنگ باعراق آن هم بدون قطعنامه شورای امنیت بودندرابرجسته کرد.
اختلافات تاریخی ذهنی وروانی بین لهستان با همسایه بزرگ وقدرتمندش آلمان همیشه بخشی ازتاریخ روابط بین دوکشوربوده وهم اکنون نیزبه انحاءمختلف دیده میشود.
فرانسه وآلمان به سهیم کردن این کشوردررهبری اتحادیه اروپاعلاقه نشان نمیدهنددودلیل عمده برای این عدم تمایل وجوددارد:بی علاقگی سنتی کشورهای اروپای مرکزی به پذیرفتن سهمی برای حاکمیت اتحادیه اروپا وقدرت اقتصادی کمتراین کشورها.

جمع بندی
بانگاهی به وضعیت مشابه دولتهای ترکیه ولهستان دراتحادیه اروپا می توان گفت : نزدیکی دوکشورتاکیدی دوباره براین نظریه است که اتحادیه اروپا اگراصلاحات جدی در مانیفست خود انجام ندهدباتنشهای متفاوتی ازسوی کشورهای عضوکه همانا وحدت اتحادیه راموردهدف قرارمیدهدمواجه خواهدشد.
برگزیت،تنشهای بوجودآمده باکشورهای ترکیه،لهستان،مجارستان،چک،یونان حاکی ازاین است هدف اتحادیه متزلزل وواگرایی جایگزین آن میگردد،اگرسران اتحادیه دوراندیشی نکنندبامشکلات مهم واساسی دراتحادیه روبروخواهندشد.
اقدامات دولت آلمان به عنوان پدرخوانده وقدرت برتراتحادیه که جایگاه خاصی هم داراست دربرابرترکیه ولهستان واکنش آن دولت ها رادرپی داشته که درسیاستهای اعلامی ازسوی ترکیه ولهستان دربرابرآلمان پدیدارگشته است .

==========================

نویسنده : دکترابوالقاسم مرادی -  کارشناس سیاست در شرق اروپا .

.