انتشار شماره سوم نشریه «مجله نامه فرهنگستان علوم»

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما به نقل از روابط عمومی فرهنگستان علوم؛ مقالات و مطالب منتشرشده در این شماره مربوط به تعهدات بین ­المللی ایران در قبال تغییر اقلیم و گرمایش زمین است که با نظارت دکتر یوسف ثبوتی تنظیم و چاپ شده است.
شماره سوم نشریه نامه فرهنگستان علوم با سخن سردبیر مجله دکتر سیدمصطفی محقق­ داماد با عنوان «روابط انسان و طبیعت از دیدگاه قرآن مجید» آغاز می ­شود.
پیشگفتار این شماره به قلم دکتر یوسف ثبوتی عضو پیوسته و رئیس گروه علوم پایه فرهنگستان علوم است.
وی در پیش گفتار اظهار می­ دارد: «کنواسیون چارچوب سازمان ملل برای تغییر اقلیم» [۱]از بدو تأسیس تاکنون، ۱۹۹۲ – ۲۰۱۶ میلادی، ۲۲ نشست اعضا [Conference of Parties (COP)]داشته است. مهمترین آن COP۲۱ پاریس است. در این نشست اعضا به اجماع توافق کردند دمای زمین را تا سال ۲۰۵۰ حداکثر به ۲ درجه بالاتر از دمای دوران پیش­ صنعتی (۱۷۵۰ میلادی) محدود کنند و حداکثر توان خود را به کار برند که این دما از یک و نیم درجه بالاتر نرود. برای هر کدام از کشورها، کشور‌های صنعتی پیشرفته، کشور‌های با اقتصاد در حال گذار و کشور‌های به جا مانده از فروپاشی کشور‌های سوسیالیستی شوروی و کشور‌های در حال توسعه نیز وظیفه و نقشی تعیین شده است تا کنوانسیون را در رسیدن به اهداف یاری دهند و زمین را از سرنوشتی که ممکن است ناهنجاری ­هایی داشته باشد نجات بخشند. دکتر ثبوتی در ادامه می­ افزاید: رئیس جمهور کشورمان، دکتر حسن روحانی، نیز در نشست پاریس شرکت و اعلام کرد:
ایران داوطلبانه خواهد کوشید نشر گاز‌های گل­خانه ­ای خود را از سال ۲۰۲۰ تا سال ۲۰۳۰ به‌میزان ۴ درصد نسبت به سناریوی پایه کاهش دهد.
ایران، مشروط به این­که تحریم­‌های بین ­المللی برداشته شود و منابع مالی لازم به دست آید، خواهد کوشید نشر گاز‌های گل­خانه­‌ای خود را، نسبت به سناریوی پایه [۲]تا ۸ درصد دیگر پائین بیاورد.
دکتر ثبوتی ادامه می­ دهد: در بهمن ۱۳۹۴، دکتر نصرت ­الله ضرغام، رئیس صندوق حمایت از پژوهش­گران کشور، از اینجانب خواست پژوهشی در کم و کیف تعهدات کشورمان در قبال نهاد‌های جهانی ترتیب دهم و معلوم شود، در مقابله و سازگاری با تغییر اقلیم و گرمایش زمین و تحقق مسئولیت­‌هایی که در قبال نهاد‌های جهانی پذیرفته­ ایم، جهت­ گیری کشور چگونه باید باشد. علاوه بر آن بخش­‌های مختلف کشور اعم از عمومی و خصوصی چه‌کار و چگونه باید بکنند. با کدام تکنولوژی، مهارت ­های انسانی، و منابع مالی این وظایف را به انجام رسانند و مهمتر از همه با کدام چشم ­انداز و بینش آینده نگرانه برای رسیدن به هدف گام بردارند.
دکتر ثبوتی ادامه می­ دهد: از نیمه فروردین ۱۳۹۵ هر هفته روز‌های شنبه جمعی از صاحبنظران فرهنگستانی، دانشگاهی و دستگاه­‌های اجرایی و بدنه کارشناسی کشور از بخش ­های محیط
­زیست، انرژی، آب، کشاورزی، منابع طبیعی، بهداشت و سلامت، صنعت، خدمات، تجارت، و ... گرد هم می ­آیند و روی موضوعات زیر هم ­اندیشی می­ کنند:
*سناریو‌های توسعه کشور با توجه به چشم ­انداز آینده و سیاست­‌های ملی و منطقه­‌ای کشور
*نشر گاز‌های گل­خانه ­ای کشور و سیاست ­های دولتی و ملی برای کاهش آن
*ارزیابی آسیب­­­ پذیری­‌های ناشی از تغییر اقلیم و راه­کار‌های سازگاری با آن
*تحلیل­‌های آماری و دیده ­بانی­ برای سازگاری با تغییر اقلیم و کاستن از آثار زیان بار آن
*راهبرد‌های ملی برای لحاظ کردن پیامد‌های خوش و ناخوش تغییر اقلیم در توسعه پایدار کشور
برای هرکدام از بند‌های بالا و زیربند‌های فراوان آن‌ها کارگروهی متشکل از ۵ - ۶ صاحب نظر گرد هم می­ آیند، موضوع را در ۳ تا ۵ جلسه بررسی می ­کنند، و سرانجام نظر مشورتی نهایی را در قالب دو گزارش:
۱- گزارش برای مدیران و تصمیم ­گیران، با ذکر جزییات،
۲- گزارش برای آگاهی مردم، با ادبیاتی ساده ­تر و در نوشته‌هایی کوتاه ­تر تدوین می­ کنند.
امید دارم سری گزارش ­هایی که تحت عنوان: تعهدات بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران در قبال تغییر اقلیم و گرمایش زمین بر اساس تعهدات بین ­المللی COP ۲۱ منتشر می­ شوند، چه با عنوان «برای مدیران» و چه در زیر نام «خلاصه برای مردم» گامی در جهت ادای دین تهیه کنندگان آن به کشور و جامعه باشد.
دکتر ثبوتی در پایان خاطر نشان می­ کند: طرح به سفارش صندوق حمایت از پژوهشگران انجام گرفته و هزینه­‌های آن از طرف صندوق تأمین شده است. محل انجام طرح فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران بوده و از امکانات اداری و خدماتی فرهنگستان استفاده شده است. از هر دو نهاد صمیمانه سپاسگزارم.

عناوین مطالب و گزارش ­ها و مقالات چاپ ­شده در این شماره مجله نامه فرهنگستان عبارتند از:

*چکیده توافق ­های اجلاس بیست و یکم تغییر اقلیم سازمان ملل متحد، پاریس
دکتر یوسف ثبوتی – حامد زندی

*تغییر اقلیم، پیش­ نگری و برنامه ­ریزی
دکتر مجید حبیبی نوخندان – دکتر ایمان بابائیان

*بررسی روند انتشار گاز‌های گلخانه ­ای در ایران و جهان (گزارشی برای آکاهی ­سازی عمومی / طرح ملی تغییر آب و هوا / سازمان حفاظت محیط ­زیست)
تهیه و تنظیم: مهندس محمدصادق احدی

*درباره بخش انرژی
دکتر یدالله سبوحی - حسام قدکساز - حسین خواجه ­پور - لیلا بابائی - علی حسین نژاد - نیلوفر صالحی - آیدا شاهرخ

*چالش ­ها و فرصت­‌های بهره­ برداری از مشعل‌های صنعت نفت و گاز
دکتر یدالله سبوحی - دکتر معصومه برارزاده - امیر وهاب­پور - حسام قدکساز – محمد طهماسب­زاده - سارا شاد دل - محمد شجاعی

*ارزیابی آسیب­ پذیری و سازگاری در بخش آب
دکتر هدایت فهمی

*اثرات تغییر اقلیم بر کشاورزی و امنیت غذایی
دکتر هدایت فهمی

*تغییر اقلیم و سلامت
دکتر علیرضا مصداقی­ نیا - دکتر علی اردلان - دکتر منا خالقی­راد - عارفه موسوی

تغییر اقلیم و جنگل ­ها در ایران
دکتر پدرام عطارد

*فلات ایران و چشمه ­های گرد و غبار مؤثر بر آن
دکتر حمیدرضا خالصی ­فرد

*نگاهی بر پیامد‌های تغییر اقلیم، آسیب ­پذیری، سازگاری و توسعه پایدار با تأکید بر پدیده گرد و غبار
دکتر عباس رنجبر - دکتر ساویز صحت کاشانی - امیرحسین نیک ­فال - ماهان صابری

*مدیریت پسماند‌های شهری و اثرات زیست­ محیطی و اجتماعی آن
مینا کلاگر - نیلوفر صالحی

*نگرشی بر نحوه ایجاد سیستم ­های ملی MRV و چارچوب اندازه ­گیری، گزارش­ دهی و اعتبارسنجی برنامه اقدام ­های ملی کاهش، NAMAs
مهندس محمد مهدی غفاری

*جلسه هم ­اندیشی پیرامون «مسائل اقتصادی مرتبط با اجرای تعهدات بین ­المللی ایران»
دکتر مسعود نیلی - دکتر یوسف ثبوتی- دکتر بهرام طاهری - دکتر هوشنگ مهریار – دکتر سعدالله نصیری قیداری - دکتر محمد سلطانیه – دکتر هدایت فهمی – دکتر خالقی­ راد

*پیامد‌های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و محیط زیستی
دکتر محمد سلطانیه

*جلسه هم ­اندیشی پیرامون «مسائل اجتماعی، فرهنگی و اداری» (۱) و (۲)
دکتر جعفر توفیقی - دکتر یوسف ثبوتی - دکتر هوشنگ مهریار - دکتر بهرام طاهری- دکتر محمد سلطانیه - دکتر یدالله سبوحی

*جلسه هم اندیشی پیرامون «حرکت­‌های موجود بر روی تعهدات و برنامه ­های مشارکت ملّی در سطح بین ­المللی»
دکتر بهرام طاهری

*تحلیل جایگاه محیط ­زیست در قوانین برنامه توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی
دکتر سید محمد مجابی

پیوست ۱
«گزارش مشروح توافق­‌های اجلاس بیست و یکم تغییر اقلیم سازمان ملل متحد، همراه با پیشینه مذاکرات و جزییات ناشی از نتایج اصلی توافقات»
ترجمه و ویراستاری: حامد زندی، دکتر یوسف ثبوتی
«برنامه مشارکت ملّی مد نظر جمهوری اسلامی ایران برگرفته از کارگروه ملی تغییر آب و هوا ویژه نهایی­ سازی برنامه مشارکت ملی
ویراستار: دکتر یوسف ثبوتی

پیوست ۲
اثرات تغییر اقلیم طرح کلان ملی «بررسی و مدیریت خشکسالی» و برنامه ریزی­‌های کلان کشور
مجری محوری طرح کلان ملی «بررسی اثرات تغییر اقلیم و مدیریت خشکسالی»
دانشگاه شهید بهشتی، مرکز مطالعات سنجش از دور و GIS
[۱]UNFCCC: United Nations Frame work Convention on Climate Change
[۲]B