قرائت گزارش کمیسیون امنیت ملی از اجرای برجام

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما به نقل از خانه ملت، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی گزارش ۶ ماهه چهارم و پنجم این کمیسیون از روند اجرای برجام در مقطع زمانی ۲۶ تیرماه ۹۶ تا ۲۶ تیر ماه ۹۷ را صبح امروز در صحن علنی قرائت کرد.
متن کامل این گزارش به این شرح است:
مقدمه:
برنامه جامع اقدام مشترک برجام، در تیرماه ۱۳۹۴ با مشارکت دولت جمهوری اسلامی ایران و پنج عضو دائمی شورای امنیت سازمان ملل متحد به اضافه آلمان موسوم به (۱+۵) مورد توافق قرار گرفت و پس از تصویب در مجلس شورای اسلامی، بررسی توسط شورای عالی امنیت ملی و موافقت مشروط مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی)، در تاریخ ۲۶ دیماه ۱۳۹۴ اجرایی گردید.
در ۳ فقره گزارش شش ماهه تقدیمی پیشین، اختصاراً اقدامات جمهوری اسلامی ایران و گروه (۵+۱) وضعیت تحریم‌ها در دوره اجرایی شدن برجام، موارد بدعهدی، کارشکنی و نقض برجام توسط آمریکا از روز شروع برجام تا تاریخ ۲۶ تیرماه ۱۳۹۶ تشریح گردید؛ اینک گزارش شش ماهه چهارم و پنجم، مربوط به مقطع زمانی ۲۶ تیرماه ۱۳۹۶ تا ۲۶ تیرماه ۱۳۹۷ در ۹ بخش به شرح ذیل تقدیم می‌گردد:
الف- مبانی و منابع گزارش
ب-اجرای تعهدات برجامی جمهوری اسلامی ایران
ج- مواضع و گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی
د- تحولات انجام شده در حوزه تحریم‌ها
هـ - موارد بدعهدی، نقض برجام و خروج آمریکا از برجام
و- مواضع، اقدامات و پیگیری‌های دولت جمهوری اسلامی ایران
ز- مواضع و اقدامات اتحادیه اروپا
ح- استمرار فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران
ط- پیشنهادات
۴ الف) مبانی و منابع گزارش: (۱) شروط نه‌گانه رهبر فرزانه انقلاب اسلامی (مدظله‌العالی) که پیش از اجرای برجام در تاریخ ۱۳۹۴/۷/۲۹ به رئیس‌جمهور محترم ابلاغ گردیده است، پیوست ((۱) ۲) قانون اقدام متناسب و متقابل دولت جمهوری اسلامی ایران در اجرای برجام، ماده واحده مصوب ۱۳۹۴/۷/۱ مجلس شورای اسلامی مشتمل بر ۹ بند و تبصره. (پیوست (۲) ۳ (متن برنامه جامع اقدام مشترک (برجام (۴) ده فقره گزارش‌های ۳ ماهه وزارت خارجه دولت جمهوری اسلامی ایران که به موجب مفاد «قانون اقدام متناسب و متقابل جمهوری اسلامی ایران در اجرای برجام «» وزیرامور خارجه موظف است روند اجرای توافق‌نامه را هر سه ماه یک بار به کمسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس گزارش دهد
۵ گزارش‌های مکتوب و مذاکرات انجام شده با سایر وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های ذی‌ربط.
۶ مواضع رسمی اعلامی گروه (۱+۵)
۷ مواضع رسمی و اعلامی ایالات متحده آمریکا
۸ بازدید‌های میدانی از مراکز هسته‌ای.
ب) اجرای تعهدات برجامی جمهوری اسلامی ایران: جمهوری اسلامی ایران به تمامی تعهدات برجامی خود عمل کرده است که به اهم اقدامات در دو بخش ذیل اشاره می‌شود:
۱) اقدامات اعتمادساز قبل از برجام، برای فراهم ساختن زمینه و امکان راستی‌آزمایی توسط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و زمینه‌سازی امکان اجرای برجام که در گزارش‌های قبلی نیز بیان گردیده است، شامل: اقدامات شفاف‌ساز که در گزارش شش ماهه اول به تفصیل بیان گردید.
خارج ساختن مخزن ۱ رآکتور چهل مگاواتی آب سنگین اراک و مسدود کردن حفره‌های مخزن با بتن، به‌گونه‌ای که امکان مورد استفاده قرارگرفتن مجدد آن وجود نداشته باشد.
کاهش ماشین‌های غنی‌سازی (سانتریفیوژها) در سایت نطنز از حدود ۱۹ هزار دستگاه) ۹ هزار فعال و ۱۰ هزار غیرفعال به ۵۰۱۰ دستگاه در قالب ۳۰ آبشار، هریک به ظرفیت ۱۶۸ سانتریفیوژ و جمع‌آوری و انبارکردن سایر دستگاه‌ها.
پذیرش و اجرای تعهد و شرط جایگزینی مورد به مورد سانتریفیوژ‌های نسل IR۱ با همان نوع در صورت استهلاک یا خرابی ماشین‌های فعال.
توقف کامل غنی‌سازی اورانیوم بالاتر از ۳.۶۷ درصد قبل از مذاکرات منتهی به برجام تا سطح ۲۰ درصد غنی‌سازی انجام می‌گرفت.
کاهش ۲۷۰۰ دستگاه ماشین غنی‌سازی سایت فردو به تعداد ۱۰۴۴ دستگاه در قالب ۶ آبشار در یک بال وجمع‌آوری، انبار کردن و نگهداری مابقی ماشین‌های غنی‌سازی.
قطع تزریق گاز هگزافلوراید اورانیوم (UF۶) به کلیه ماشین‌های غنی‌سازی باقیمانده در فردو و صرفاً چرخش دو زنجیره بدون تزریق گاز.
تغییر کاربری سایت غنی‌سازی فردو و تبدیل آن به مرکز فعالیت تحقیقات هسته‌ای به منظور جداسازی ایزوتوپ‌های پایدار با همکاری روسیه.
تحویل و مبادله ذخایر اورانیوم غنی‌سازی شده با کیک زرد.
اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی.
۱. پذیرش سطوح مختلف محدودیت‌های تعیین شده در برجام برای برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای کشور، برای مدت ۸ تا ۱۵ سال و برخی نظارت‌ها تا ۲۵ سال، برای عادی‌سازی پرونده هسته‌ای.
۲. فراهم ساختن زمینه دسترسی بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در همه سطوح و موارد درخواستی فراتر از T.P.N و پروتکل الحاقی و استمرار همکاری با آژانس.
ج (مواضع و گزارش‌های آژانس بین‌المللی اتمی: از ابتدای اجرای برجام تاکنون جمهوری اسلامی ایران در همه زمینه‌ها از جمله نظارت‌های پادمانی، پروتکلی و برجامی همکاری کامل را با آژانس به عمل آورده و هرگونه فعالیت هسته‌ای مجازِ در چارچوب برجام را با هماهنگی و اطلاع آژانس انجام داده است. راستی‌آزمایی و بازرسی به منظور حسابرسی و کنترل مواد هسته‌ای در مؤسسات چرخه سوخت، کارگاه تولید قطعات سانتریفیوژ، کارخانه تولید و محل نگهداری آب سنگین، به صورت مداوم توسط آژانس انجام گرفته است، اطلاعات الزام و تکمیلی درخصوص ساخت پیشران هسته‌ای، برآورد میزان موجودی اورانیوم غنی شده در تمامی مؤسسات هسته‌ای کشور و رعایت مقدار محدودیت ذکر شده در برجام، توسط آژانس رصد گردیده است. مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی علاوه بر بر اینکه در تمامی گزارش‌های فصلی خود به شورای حکام آژانس، بر همکاری کامل ایران و انجام تعهدات برجامی کشور صحه گذاشته، در نطق‌های متعدد خود در دانشگاه‌ها و مؤسساتی مانند بنیاد هریتیج، بر اجرای تعهدات برجامی توسط جمهوری اسلامی ایران تأکید کرده است؛ همچنین مدیرکل آژانس در نشست کمیسیون مشترک برجام در تاریخ ۴ خرداد ۱۳۹۷ اعلام کرد که ایران به تمامی تعهدات خود وفق برجام عمل کرده و آژانس به تمام مکان‌هایی که برای نظارت و راستی‌آزمایی مورد نیاز بوده، دسترسی الزام را داشته است.
تحولات انجام شده در حوزه تحریمها:
۱) تحریم‌های رفع شده: با اجرای برجام بخش قابل توجهی از تحریم‌های هسته‌ای، در عرصه‌های متعددی مانند: نفت، گاز، پتروشیمی، حمل و نقل، بیمه، مالی و بانکی، آب، برق، کشاورزی، دامداری، شیلات، دام و طیور، صنعت، تجارت، ارتباطات و فناوری، محیط زیست، بهداشت و درمان، تحقیقاتی و علمی، مرتفع گردید و در یک سال گذشته نیز اقدامات مناسبی در افزایش فعالیت در این حوزه‌ها صورت گرفته است که در ذیل به مهم‌ترین موارد اشاره می‌گردد:
حوزه نفت، گاز و پتروشیمی:
استمرار بهبود روند صادرات نفت و میعانات گازی و افزایش درآمد‌های مربوطه.
جلب بعضی از همکاری‌های بین‌المللی در تأمین سرمایه مالی پروژه‌های صنعت نفت، ایجاد کنسرسیوم‌های نفتی با توتال فرانسه و شرکت ملی نفت چین توسط پتروپارس جهت توسعه بهره‌برداری از تعدادی از میادین نفتی.
استمرار واردات تجهیزات مورد نیاز صنعت نفت:
۲-۱ -حمل و نقل:
الف-قبل از خروج آمریکا از برجام:
بهبود وضعیت حمل و نقل ریلی، دریایی و هوایی از جمله حمل و نقل محصولات نفتی به اروپا و بعضی از کشور‌های دیگر انعقاد قرارداد‌هایی با چین به مبلغ تقریبی ۷۰۰ میلیون دلار در زمینه ساخت راه‌آهن.
انعقاد خرید ۱۰۰ فروند هواپیمای آنتونوف ۱۵۸ از کشور اوکراین و ۱۰ فروند سوخوی ۱۰۰ از شرکت سوخو و نیز تحویل تعدادی از هواپیما‌های خریداری شده.
ب- بعد از خروج آمریکا از برجام:
اگر چه تحریم در بخش هوایی تاکنون آثار کمتری از آنچه تحریم‌کنندگان انتظار داشتند بر جای گذاشته است، لکن در مواردی باعث بروز مشکلاتیگردیده است که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
متوقف شدن پرواز‌های برخی از شرکت‌های هواپیمایی به ایران به‌طوری که در حوزه سفر‌های بین‌المللی و داخلی در پنج ماهه اول سال ۱۳۹۷ نسبت به مدت مشابه سال ۱۳۹۶ در نشست و برخاست هواپیما ۷ درصد، در اعزام و پذیرش مسافر ۱۰ درصد کاهش وجود داشته است. در حالیکه انتظار می‌رفت رشد ۸ درصدی را با روند قبلی شاهد باشیم، این کاهش سفر ارتباطی با کاهش هواپیما یا صندلی و یا گرانی بلیط ندارد؛ شرایط اقتصادی و مشخصاً نرخ ارز باعث کاهش جذابیت سفر شده است.
کاهش ناوگان و صندلی فعال به علت شرایط تحمیلی در حوزه تأمین هواپیما، موتور و قطعات و پشتیبانی‌های مربوطه.
بیمه:
کسب پوشش‌های بیمه‌ای و بیمه اتکایی توسط مؤسسه‌های بین‌المللی توسط تعداد زیادی از شناور‌ها و نفتکش‌های ایران.
حوزه مالی و بانکی: در حوزه مالی و بانکی تا اواخر سال گذشته و قبل از خروج آمریکا از برجام، ارتباط مالی و بانکی با شبکه مالی و بانکی بین‌المللی روندی رو به بهبود داشته است؛ بطوریکه در ایجاد رابطه کارگزاری، گشایش اعتبارات اسنادی، ارائه خدماتتجاری، ثبت سفارش برات اسنادی، صدور حواله ارزی و تأمین بیمه‌های صادراتی موفقیت‌هایی حاصل گردید؛ همچنین با بعضی از بانک‌های کشور‌هایی مانند: چین، هندوستان، دانمارک، اتریش، کره جنوبی قرارداد تأمین مالی منعقد گردید؛ با برزیل روابط بانکی برقرار شد و از تسهیلات بانکی روسیه بهره‌مندی‌هایی بدست آمد.
بعد از خروج آمریکا از برجام در اردیبهشت‌ماه سال جاری، علاوه بر بر بقاء تهدیدات، کارشکنی‌ها و فشار‌های وزارت خزانه‌داری آمریکا در جلوگیری از برقراری روابط پولی و بانکی جمهوری اسلامی ایران با کشور‌های مختلف، تهدیدات و فشار‌های جدید آمریکا فضای سنگینی ایجاد کرده است؛ به نحوی‌که علاوه بر بانک‌های بزرگی که در گذشته حاضر به ارتباط با شبکه بانکی ایران نبودند، تعداد قابل توجهی از دیگر بانک‌ها نیز در برقراری ارتباط مالی با ایران دچار تردید و نگرانی شده‌اند و این وضعیت به پیچیدگی شرایط افزوده است.
بهداشت و درمان:
در زمینه بهداشت و درمان و خدمات پزشکی در مقطع زمانی دو گزارش ۶ ماهه حاضر، فعالیت‌ها و تعامل قابل توجهی صورت گرفته است که از آن جمله می‌توان به استمرار ورود تجهیزات پزشکی و دارو اشاره نمود.
سایر حوزه‌ها:
در سایر حوزه‌ها از قبیل آب، برق، کشاورزی، دامداری، شیلات، دام و طیور، صنعت، تجارت، ارتباطات و فناوری، محیط زیست و علمی و تحقیقاتی، اقدامات و تعاملات مناسبی انجام گرفته است و تا قبل از خروج آمریکا از برجام روند رو به رشدی داشته است.
تحریم‌های باقیمانده:
اگر چه بعد از برجام گشایش‌های مناسبی از جمله موارد ذکر شده، در حوزه تحریم‌های هسته‌ای ایجاد شده است، لکن براساس برجام، تعداد ۲۳۸ شخص و نهاد ایرانی بیش از ۵ سال دیگر (۸ سال از تاریخ پذیرش برجام) در فهرست تحریم‌های سه‌گانه شورای امنیت سازمان ملل متحد باقی خواهند ماند.
تحریم‌های مالی و بانکی علی‌رغم صراحت متن برجام که «نقل و انتقال منابع مالی بین اشخاص حقیقی، حقوقی، یا نهاد‌های اروپایی از جمله مؤسسات مالی و اعتباری اتحادیه اروپایی و اشخاص حقیقی و حقوقی یا نهاد‌های ایرانی از جمله مؤسسات مالی و اعتباری ایرانی، بدون الزام به أخذ مجوز، مجاز خواهد بود «لکن متأسفانه با گذشت نزدیک به سه سال از اجرای برجام، طرف‌های مقابل یعنی اعضای ۵+۱ تعهدات مصرح خود را انجام نداده‌اند و از این رو جمهوری اسلامیایران نتوانسته است از ثمرات و نتایج برجام در حوزه مالی و بانکی بهره‌مند گردد؛ همین امر موجب وارد شدن لطمات و خسارات سنگینی به منافع اقتصادی ملت و کشور گردیده است، از جمله مهم‌ترین عللی که تا قبل از خروج آمریکا از برجام (اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۷)، مانع تأمین و تحقق منافع اقتصادی ایران در حوزه بانکی و مالی گردیده است، می‌توان موارد ذیل را برشمرد:
الف (عدم تصویب برجام در سنای آمریکا و معلق و مشروط نمودن رفع تحریم‌ها به تأیید هر سه ماه یک بار تحریم‌ها توسط رئیس‌جمهور آمریکا، که با روی کار آمدن ترامپ و نگاه منفی افراطی او به برجام و مواضع شدید ضدبرجامی او، تردید و نگرانی نظام بانکی کشور‌ها را چند برابر کرده و روابط بانکی آنان را به جمهوری اسلامیایران از گذشته کُندتر نمود و غلیظ‌تر شدن سایه تحریم، تهدید و مجازات، اخلال را در روابط بانکی ایران و جهان افزایش داد.
ب (در استعلام‌هایی که از کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری آمریکا (OFAC) در خصوص حدود و ثغور تحریم‌ها به‌عمل آمد، مقوله‌ای به نام «رعایت حریم» وجود دارد که به موجب آن، تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی، اعم از بانک‌ها، چنانچه بخواهند با ایران تعامل اقتصادی داشته باشند، باید اطمینان حاصل کنند که در این تراکنش یا تعامل اقتصادی و مالی هیچ یک از نهاد‌های تحریم شده قرار ندارند. به تبع این چالش، بانک مرکزی و دیگر بانک‌هایایرانی که در بانک‌های خارجی حساب دارند، در نقل و انتقال وجوه مالی خود با مشکلات عدیده‌ای مواجهند؛ این مشکل، میزان بهره‌مندی ایران را از برجام به شدت کاهش و تحت تأثیر قرارداده است.
ج (دولت آمریکا با تسریقوانین خود، فرای مرز‌های آن کشور و بالا بردن ریسک بانک‌های دنیا، از طریق وضع جریمه‌های سنگین که به مراتب بیشتر از سودی است که از طریق تعامل با بانک‌های ایرانی نصیب آنان می‌شود، فضای ابهام، ترس، تردید و نگرانی را تشدید کرده است. این موضوع نیز یکی از مهم‌ترین علل بقاء تحریم‌های بانکی محسوب می‌گردد.
د (ممنوعیت معامله با دلار که قبل از برجام نیز وجود داشت بعد از برجام نیز یکی از عوامل پیچیدگی و کندی برقراری ارتباط بانکی محسوب می‌شود.
هـ (خروج آمریکا از برجام در اردیبهشت‌ماه سال جاری و تهدیدات علنی و آشکار مبنی بر اعمال مجازات شدیدِ کشورها، شرکت‌ها، اشخاص حقیقی و حقوقی و بانک‌هایی که با ایران همکاری اقتصادی نمایند، باعث تشدید فضای ابهام، ترس، نگرانی و تردید گذشته گردیده است، که بزرگترین مانع برقراری تعامل و ارتباط بانکی کشورمان با شبکه بانکی دیگر کشور‌ها می‌باشد.
هـ (موارد بدعهدی، نقض برجام و خروج آمریکا از برجام در طول مدت نزدیک به سه سال که از اجرای برجام گذشته است، دولتمردان متکبر، زیاده‌خواه، فریبکار و پیمان‌شکن آمریکا، علاوه برعدم انجام تعهدات برجامی خود، با اقدامات و رفتاری خصمانه سعی خود را در جلوگیری از بهره‌مندی ایران از امتیازات و حقوق برجامی ایران مصروف داشته‌اند.
در سه گزارش شش ماهه پیشین فهرست‌های بلند بالایی از موارد نقض عهد و پیمان‌شکنی دولت آمریکا نسبت به برجام به استحضار نمایندگان ملت شریف ایران رسید، در این گزارش موارد و مصادیق بدعهدی، پیمان‌شکنی و نقض روح و جسم برجام در دو بخش قبل و بعد از خروج آمریکا از برجام، ارائه می‌شود:
۱) نقض عهد و پیمان‌شکنی و نقض روح برجام توسط آمریکا قبل از خروج از برجام:
تحریم یازده شخصیت حقیقی و حقوقی ایرانی در تاریخ ۲۷/۱۰/۱۳۹۴ یعنی روز دوم اجرایی شدن برجام.
تصویب و اجرای قانون موسوم به «ویزا» علیه ۴ کشور خاورمیانه از جمله ایران.
توقیف یا به عبارتی دزدی ۲ میلیارد دلاری از اموال ایران.
تمدید وضعیت اضطراری علیه ایران توسط اوباما.
مصادره ۸/۲ میلیارد دلاریاز دارایی‌های ایران در فِوریه ۲۰۱۶ توسط دادگاه تجدیدنظر فدرال آمریکا به بهانه پرداخت خسارت به قربانیان تروریسم.
حفظ قانون محرومیت ایران از معامله با دلارآمریکا براساس تحریم‌های اولیهدر جهت استفاده ابزاری از شورای امنیت سازمان ملل متحد به بهانه فعالیت‌های موشکی ایران.
وضع تحریم‌های جدید علیه ایران با استفاده از ابزار گزارش‌های حقوق بشری ضد ایران.
تعلل عمدی دولت آمریکا در رفع مؤثر تحریم‌های هسته‌ای.
جلوگیری از عادی‌سازی تجارت سایر کشور‌ها با ایران و ممانعت از بهره‌مند شدن جمهوری اسلامی ایران از منافع اقتصادی برجام، از طریق دامن زدن و گسترش شک و تردید نسبت به آینده روابط اقتصادی و همکاری با ایران.
تأخیر غیرموجه از سوی وزارت خزانه‌داری آمریکا در صدور مجوز‌های الزام برای فروش و یا اجاره هواپیمای مسافربری به ایران.
ایجاد مقررات دست و پا گیر و موانع روانی در مسیر دسترسی آسان بانک مرکزی ایران به منابع مالی خود در خارج از کشور.
پیچیده نمودن و مشروط ساختن مقررات رفع تحریم‌ها از سوی وزارت خزانه‌داری آمریکا به‌منظور ایجاد تردید در بانک‌های غیرآمریکایی و ترساندن آن‌ها از همکاری با ایران.
طرح مکرر قوانین مختلف تحریمی علیه جمهوری اسلامی ایران در کنگره آمریکا با هدف تخریب فضای به‌وجود آمده بعد از برجام و جلوگیری از عادی‌سازی روابط تجاری سایر کشور‌ها با ایران.
طراحی و تبلیغ گسترده در مورد سیاست غیرقانونی "بازنگری برجام" از سوی دولت جدید آمریکا و اشارات مکرر (مستقیم و غیرمستقیم) به امکان عدم تمدید قوانین تحریمی آمریکا علیه ایران با هدف ایجاد تردید و نگرانی نامحدود در جامعه اقتصادی جهانی نسبت به آینده روابط اقتصادی با جمهوری اسلامیایران.
تشدید و افزایش مقررات دست و پا گیر وزارت خزانه‌داری آمریکا برای شرکت‌های غیرآمریکایی جهت همکاری با ایران در تعارض با بند (۲۹) برجام مبنی بر تعهد این کشور بر «عدم تضعیف اجرای موفقیت‌آمیز برجام و خودداری از هر سیاستی که تأثیر مستقیم و نامطلوب بر عادی‌سازی روابط تجاری و اقتصادی با ایران بگذارد.
افزایش چشمگیر اظهارات تحریک‌آمیز و خصمانه مقامات ارشد آمریکا علیه برجام، که علاوه بربی‌اعتنایی به اصول حقوق بین‌الملل، نقض مشروط بند «ج» در برجام- خصوصاً بند ۲۸ –) محسوب می‌شود که صراحتاً اشعار می‌دارد که مقامات ارشد کشور‌های طرف برجام همه تلاش خود را، از جمله در اظهارات عمومی خود، برای اجرای موفقیت‌آمیز برجام به کار خواهند بست.
اتخاذ مکرر مواضع منفی مقامات عالی‌رتبه آمریکا علیه برجام از جمله در سخنرانی رئیس‌جمهور این کشور که در مجمع عمومی سازمان ملل متحد (مورخ ۲۸ شهریور ۱۳۹۶) و نیز سخنرانی مورخ ۲۱ مهر ۱۳۹۶ که در تناقض صریح با تعهدات آمریکا در برجام و یکی از اصول مهم حقوق بین‌الملل –که در برجام نیز صراحتاً تکرار شده– یعنی "اجرای با حُسن‌نیت تعهدات" است.
تمدید تحریم‌های ایران توسط دولت جدید آمریکا به شکلی که عامدانه و از حیث شکل، مفاد، زبان و اقداماتِ همزمان، از جمله افزودن همزمان شماری از اشخاص و نهاد‌های ایران به فهرست تحریمی (با این هدف که کمترین فضای مساعد را برای بهره‌مندی کامل ایران از لغو تحریم‌های مشخص شده در پیوست شماره ۲ برجام فراهم سازد.
اعلامعمومی اجرای تعهدات برجامی با منفی‌ترین تعابیر و با کاهش یا عدم بهره‌مندی ایران از اثرات مثبت تداوم برجام.
اقدام غیرمتعارف و تبلیغاتی نماینده آمریکا نزد سازمان ملل متحد در سفر به وین به منظور اعمال نفوذ بر فعالیت حرفه‌ای آژانس.
طرح اتهامات واهی و تبلیغات گسترده علیه ایران با هدف مقدمه‌چینی برای اعلام عدم پایبندی جمهوری اسلامیایران به برجام، که در تعارض کامل با هشت گزارش رسمی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است و می‌تواند علاوه بر تأثیرات مخرب بر اعتبار کلی آژانس به عنوان نهاد صالح برای راستی‌آزمایی پایبندی ایران به برجام، اثرات غیرقابل پیش‌بینی بر حوزه عدم اشاعه داشته باشد.
شانه خالی کردن از مسئولیت و تعهدات برجامی دولت آمریکا با طرح مکرر اتهام عدم پایبندی ایران، ارجاع موضوع تصمیم‌گیری درمورد تمدید و تداوم تحریم‌های هسته‌ای به کنگره آمریکا و ایجاد فضای ابهام در مورد برجام از طریق تحمیل احتمالی و مجدد تحریم‌ها از سوی کنگره.
مصوبه کنگره آمریکا در مورد تحریم روسیه، ایران و کره شمالی که یکی از بخش‌های مهم قانون جدید تحریمی کنگره آمریکا، تحریم سپاه پاسداران انقالب اسلامی به بهانه و اتهام واهی حمایت از تروریسم می‌باشد، که "کلیت" این نهاد مورد تحریم واقع شده و دامنه تحریم‌های آن نیز به نحوی گسترده‌تر شده است. قرار گرفتن سپاه پاسداران در فهرست تحریم‌های مرتبط با تروریسم وزارت خزانه‌داری آمریکا بلافاصله پس از سخنرانی مورخ ۲۱ مهر ۱۳۹۶ رئیس‌جمهور آمریکا، در راستای اجرای این بخش از قانون اخیر کنگره آمریکا بود که کاملا ناقض روح و هدف برجام است.
وضع تحریم‌های جدید به بهانه‌های واهی و اضافه کردن اسامی اشخاص مختلف حقیقی و حقوقی به لیست تحریم‌های گذشته در طول مقطع زمانی گزارش فعلی و دوران ریاست‌جمهوری آقای ترامپ.
نقض روح برجام توسط ترامپ در ۲۲ دی‌ماه ۱۳۹۶ به هنگام امضاء تحریم‌های هسته‌ای ایران با تعیین چهار شرط ذیل:
۱ -ایران در صورت درخواست آژانس امکان دسترسی به همه مکان‌های مورد درخواست را فراهم سازد.
۲ -اطمینان حاصل شود ایران هرگز سلاحهسته‌ای نخواهد داشت.
۳ -محدودیت‌های برجامی تاریخ انقضاء نداشته باشد و توافق جدیدی با این شروط با ایران منعقد گردد.
۴ -موشک‌های دوربرد و برنامه تسلیحاتی ایران و مسئله هسته‌ای لاینفک از یکدیگرند و ایران به خاطر ساخت موشک تحت تحریم‌های شدید قرار گیرد. لازمبه ذکر است که این موضوع در کنگره آمریکا مصوب گردید.
ترامپ با اعلام خروج از برجام در تاریخ ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷ علاوه بر دستور به مراجع و مقامات آمریکایی برای اجرایی کردن خروج از برجام به وزیر خزانه‌داری آمریکا دستور داد: فوراً کلیه تحریم‌های هسته‌ای ایران را برگردانند؛ همچنین با تحریم‌های موقت ۹۰ روزه و ۱۸۰ روزه به کلیه فعالان اقتصادی دستور داد که در این مقاطع زمانی کلیه ارتباطات و تعاملات اقتصادی خود را با ایران خاتمه دهند؛ علاوه بر آن اعلام کرد که توسط تحریم‌های اعلامی و اعمالی آمریکا در گذشته و نیز تحریم‌های جدیدی که وضع خواهد شد به ایران سخت‌گیری خواهد کرد و همه کسانی را که با این ضرب‌الاجل، ارتباط خود را با ایران قطع نکنند و نیز همه جهان را در همکاری با ایران در ۳۱ اردیبهشت ۱۳۹۷ در سخنرانی خود در بنیاد هریتیج تهدید نمود.
ممنوع کردن واردات فرش و خشکبار از ایران.
نقض منشور ملل متحد با عدم پایبندی به قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد که با اجماع به تصویب رسیده بود، علاوه بر کارشکنی‌های خصمانه آمریکا در دوران حضور در برجام و تعلل و تأخیر در صدور مجوز فروش هواپیما و قطعات و خدمات به ایران توسط شرکت‌هایی مانند ایرباس و بوئینگ، بعد از خروج از برجام مجوز‌ها را لغو و ابطال و تحریم این بخش را تشدید کرده است.
با اعلام خروج آمریکا از برجام، آقای ترامپ و تمام توان دستگاه دیپلماسی و هیئت حاکمه آمریکا با استفاده از روش‌های گوناگون مانند دوره‌گردی کشور به کشور، سعی در قطع ارتباط اقتصادی دنیا با ایران بویژه در زمینه انرژی نمود که خوشبختانه تاکنون نتوانسته است به اهداف شوم خود نائل گردد؛ ولی همچنان در جهت تحریم نفت، گاز، پتروشیمی و سایر محصولات مربوطه، در حال تلاشمی‌باشند و مواضع، پیگیری‌ها و اقدامات متقابل دولت جمهوری اسلامی ایران: مواضع، پیگیری‌ها و اقدامات متقابل دولت جمهوری اسلامی ایران در دو مقطع قبل و بعد از خروج آمریکا از برجام در بازه زمانی گزارش حاضر به شرح ذیل می‌باشد:
۱) قبل از خروج آمریکا از برجام:
۱-۱ -رصد تأخیر و تعلل آمریکا در اجرای تعهدات خود در چارچوب برجام و نیز کارشکنی‌های خصمانه آن کشور در جلوگیری ازبهره‌مندی ایران از امتیازات برجام.
۲-۱ -انعکاس کارشکنی‌های فوق‌الذکر به شخصیت‌های حقیقی و حقوقی بین‌المللی از جمله خانم موگرینی نماینده عالی اتحادیه اروپا در قالب مذاکرات تلفنی، حضوری و چندین نامه رسمی و نیز پیگیری موارد مذکور در کمسیون مشترک با حضور نمایندگان ۱+۵.
۲) بعد از خروج آمریکا از برجام:
استمرار و انجام اقدامات پیش گفته به تناسب شرایط جدیدی که با خروج آمریکا از برجام به‌وجود آمد و نامه‌نگاری وزیر امور خارجه به وزرای خارجه جهان.
ارتباط و رایزنی با شخصیت‌های حقیقی و حقوقی بین‌المللی و کشور‌های مختلف در جهت اعلام مراتب اعتراض جمهوری اسلامی ایران به حرکت نابخردانه و هنجارشکنانه آمریکا در سطح بین‌الملل، خنثی‌سازی رایزنی‌ها، اقدامات و تلاش‌های مذبوحانه آمریکا علیه ایران.
ثبت بیانیه اعتراضی رسمی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل متحد و درخواست و تشکیل جلسه اضطراری کمسیون مشترک با حضور وزرای خارجه بقایای ۱+۵.
دفاع از حقوق ملت ایران و مطالبه خسارات از طریق طرح شکایت از ایالات متحده در دیوان بین‌المللی دادگستری بر مبنای عهدنامه مودت (سال ۱۳۳۴ به دلیل بازگرداندن تحریم‌های هسته‌ای).
مواضع و اقدامات اتحادیه اروپا:
اتحادیه اروپا در طول مدتی که از اجرای برجام گذشته، بار‌ها پایبندی خود بر برجام و ضرورت حفظ آن را مورد تأکید قرار داده است و اجرای کامل برجام را جزء اولویت‌های امنیتی اروپا تلقی کرده و آنرا گره خورده با امنیت قاره اروپا دانسته است. علاو ه بر آن اتحادیه اروپا بار‌ها اعلام کرده که به گزارش‌های متعدد آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مبنی بر پایبندی کامل ایران به تعهدات خود اطمینان دارد. علی‌رغم چنین مواضعی تا زمان تهیه این گزارش، اتحادیه اروپا در مقابل شروط چهارگانه پیش گفته ترامپ منفعلانه و غیر مؤثر برخورد کرد و در مقابل درخواست ناقضانه آمریکا مبنی بر اعمال شروط و به اصطلاح ترمیم برجام، اقدام شایسته و درخوری نداشت و هزینه‌ای برای خود و آمریکا در مقابل نقض و خروج آن کشور از برجام ایجاد نکرد. اگرچه نماینده ارشد اتحادیه اروپا در مقابل ترامپ اعلام کرد که اروپا به برجام پایبند و آن را غیرقابل نقض می‌داند؛ لکن تزلزل، انفعال و موضع دوگانه انگلیس، فرانسه و آلمان به خروج آمریکا از برجام کمک کرد.
پیشرفت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران
۱ - تداوم برنامه صلح‌آمیز کشورمان در ابعاد مختلف با لحاظ بعضی محدودیت‌ها و نظارت‌ها، به تدریج و در پایان ۱۵ سال کاهش یافته و رفع خواهد شد.
۲ -ادامه تلاش بازطراحی و بهینه‌سازی رآکتور آب سنگین اراک و تبدیل آن به رآکتور مدرن با ماهیت آب سنگین در همه ابعاد، اعم از خنک‌کننده، بازتاب‌دهنده، کندکننده. طبق اعلام سازمان انرژی اتمی ایران، قرارداد مشاوره بازنگری مدارک طراحی پایه رآکتور تحقیقاتی خنداب در سه مقطع با طرف چینی به اتمام رسیده و طرفین تعهدات قراردادی خود را به انجام رسانده و در خصوص سوخت بارگذاری اول این رآکتور، مذاکرات پیش‌نویس قرارداد و بر طرف نمودن ملاحظات طرفین در حال پیگیری است.
حفظ و فعال نگهداشتن کارخانه تولید آب سنگین اراک با ظرفیت ۲۰ تن در سال و امکان فروش آب سنگین تولیدی مازاد بر ۱۳۰ تن در بازار‌های جهانی.
۴ -در راستای فرمان مقام معظم رهبری مبنی بر ایجاد تمهیدات لازم برای تولید سوخت هسته‌ای به میزان ۱۹۰ هزار سو، اقدامات زیر صورت گرفته است:
۴-۱ -ادامه غنی‌سازی ۳.۶۷ درصدی اورانیوم تا سقف ذخائر به میزان ۳۰۰ کیلوگرم.
۴-۲ -حفظ برنامه تحقیق و توسعه، ادامه روند تکاملی انواع سانتریفیوژ‌های پیشرفته)
IR۸-IR۶-IR۲M-IR۲) ۴-۳ -آغاز پروژه گازدهی به سانتریفیوژ راهبردی ۸-IR در بهمن ماه ۱۳۹۵: توضیح اینکه گازدهی به این ماشین پیشرفته و قدرتمند با توانی حداقل ۲۰ برابر سانتریفیوژ‌های موجود IR۱، نقطه عطفی در تحقیق و توسعه غنی‌سازی در ایران به شمار می‌رود.
۴-۴ -تأمین حدود ۲۵۰ تن اورانیوم طبیعی از قزاقستان که با احتساب ۱۴۰ تن اورانیوم طبیعی قبلی که در قبال تحویل مواد غنی‌شده کشورمان، دریافت گردیده بود، اکنون ذخائر کشور به حدود ۸۰۰ تن بالغ گردیده است. همچنین در سال جاری، اولین محموله کیک زرد تولیدی کارخانه اردکان برای عملیات فرآوری به کارخانه UCF اصفهان انتقال یافت.
۴-۵ -ادامه عملیات اکتشاف و استخراج سنگ معدن اورانیوم با این توضیح که تا کنون ۸۰ درصد از مساحت سرزمین کشور، تحت عملیات اکتشاف هوایی قرار گرفته است.
۴-۶ -تکمیل و راه‌اندازی سالن مونتاژ سانتریفیوژ‌های پیشرفته با ظرفیت روزانه ۶۰ ماشین.
۴-۷ -تکمیل زیرساخت برق با ظرفیت استفاده برای تولید سالیانه ۱ میلیون سو
۴-۸ -تکمیل واحد اختلاط برای اندازه‌گیری دقیق خلوص مواد غنی شده.
۴-۹ -نگهداری بهینه ماشین‌های جمع‌آوری شده قبلی به نحوی که با سرعت و دقت بالا قابلیت نصب مجدد داشته باشد.
۵ -توسعه فناوری جداسازی ایزوتوپ‌های پایدار با همکاری روسیه در فردو: مطابق بند ۴۶.۱ پیوست یک سند برجام، جداسازی ایزوتوپ‌های پایدار برخی از عناصر با استفاده از سانتریفیوژ‌های گازی، هدف‌گذاری شد. این پروژه از دی‌ماه ۱۳۹۵ آغاز و طبق برنامه تا پایان سال ۱۳۹۷ به پایان خواهد رسید.
۱۶، ۶ -ادامه احداث ۲ واحد نیروگاه هسته‌ای در ساختگاه هسته‌ای بوشهر، به ظرفیت بیش از ۲ هزار مگاوات و با پیشرفت فیزیکی ۴ درصد و آماده شدن زمینه برای نخستین عملیات بتن‌ریزی واحد دوم در ماه‌های اولیه سال ۱۳۹۸.
۷ -برنامه‌ریزی برای توسعه و تقویت فناوری گداخت هسته‌ای، با سه هدف مشخص:
۷-۱ -رسیدن به دانش طراحی و ساخت رآکتور گداخت به روش محصورسازی مغناطیسی در مقیاس‌های کوچک و متوسط و همچنین دستیابی به دانش طراحی و ساخت سامانه‌های تشخیصی، کنترلی و گرمایشی؛ الزم به ذکر است در مرحله اول تحقق این هدف، انجام فاز اول پروژه ارتقاء و به‌روزرسانیطی سه سال هدف‌گذاری شده است.
۷-۲ -تحقیقات در زمینه گداخت به روش محصورسازی اینرسی و سایر روش‌ها.
۷-۳ -تبدیل پروژه "تحقیق و توسعه در زمینه گداخت هسته‌ای و سیستم‌های مربوطه" به " طرح ملی گداخت هسته‌ای" و افزایش بودجه تخصیصی برای این منظور طی سال‌های باقیمانده از برنامه پنج ساله ششم توسعه.
۸ -ادامه همکاری‌های بین‌المللی در حوزه هسته‌ای با کشور‌های مختلف مانند روسیه، سوئیس، مجارستان، فرانسه، جمهوری چک، لهستان، اتحادیه اروپا، ژاپن و ... به‌ویژه در زمینه ایمنی هسته‌ای، مدیریت پسماند‌های سوخت و مواجهه با موارد اضطراری، از جمله: اختصاص مبلغی در حدود ۵ میلیون یورو از جانب اتحادیه اروپا در قالب همکاری در زمینه تقویت ایمنی هسته‌ای در کشورمان.
۹ -برنامه ساخت مرکز ملی یون‌درمانی سرطان با همکاری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی.
۱۰-در حوزه فناوری کوآنتومی که مورد استفاده صنایع گوناگون به‌ویژه فناوری اطاعات و ارتباطات است، اخیراً آزمایش درهم تنیدگی کوآنتومی با موفقیت انجام شد که موجب رشد چشم‌گیر رتبه جهانی کشورمان در این حوزه و قراردادن ایران در صدر کشور‌های اسلامیدر این تکنولوژی گردید.
۱۱ -آزمایشگاه مرجع ملی خلاء: عملیات احداث این آزمایشگاه در آخرین بازدید کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در شهریور ماه سال جاری از سایت فردو آغاز گردید. فناوری خلاء به عنوان یکی از نیاز‌های محسوس علمی کشور در بسیاری از صنایع مدرن و حساس، از جمله صنعت هسته‌ای، هوا فضا، نفت و گاز و پتروشیمی، انرژی و ... مورد استفاده قرار می‌گیرد.
۱۲-در حوزه پیشران هسته‌ای:
به استناد قانون مقابله با نقض حقوق بشر و اقدامات ماجراجویانه و تروریستی آمریکا در منطقه مصوب ۱۳۹۶/۵/۲۲ مجلس شورای اسلامی مبلغ ۲۰۰۰ میلیارد ریال از محل صندوق توسعه ملی تأمین و در گام اول، مبانی و الزامات زیرساخت‌ها و مدار آزمونِ تحت فشار طراحی گردیده است.
پیشنهادت:
۱ -دولت جمهوری اسلامیایران موظف است با استمرار کامل فعالیت‌های مجاز هسته‌ای وفق برجام، اعتبارات لازم را در بودجه‌های سالیانه، برای ادامه، تکمیل و تقویت فناوری‌های هسته‌ای از جمله ساخت پیشران هسته‌ای، گداخت، کوآنتوم، خلاءو ایزوتوپ‌های هسته‌ای تأمین نماید.
۲ -دولت جمهوری اسلامی ایران موظف است در مقابل خروج آمریکا از برجام و نقض آن و شرارت‌ها و اقدامات خصمانه آن کشور، قانون اقدام متقابل و متناسب جمهوری اسلامیایران مصوب ۲۱ مهر ماه ۱۳۹۴ مجلس شورای اسلامی و نیز قانون مقابله با اقدامات ماجراجویانه و تروریستی آمریکا در منطقه مصوب ۱۳۶/۵/۲۲ مجلس شورای اسلامی را به مرحله اجرا درآورد.
۳ - با توجه به خروج یک‌جانبه آمریکا از برجام که نقض صریح و کامل آن محسوب می‌گردد، تنها در صورتی ادامه برجام ممکن است که اتحادیه اروپا علاوه بر ایفای نقش و اجرای بدون کم و کاست تعهدات خود در برجام، عدم اجرای تعهدات آمریکا را نیز با سپردن تعهدات و تضمین‌های عملی ذیل جبران نماید:
۱ -تضمین فروش نفت به تناسب نیاز و خواست ایران به نحوی که فروش نفت آن کمتر از میزان فروش در مقطع قبل از خروج آمریکا از برجام یعنیدو میلیون و ششصد هزار بشکه در روز کاهش نیابد.
۲ -اتحادیه اروپا تضمین نماید که جمهوری اسلامیایران در دسترسی و مدیریت منابع ارزی خود حاصل از فروش نفت و سایر صادرات با مشکل روبرو نشود.
۳ -اتحادیه اروپایی ترتیبی اتخاد نماید که جمهوری اسلامی ایران از منافع کامل برجام اعم از نفت، گاز، پتروشیمی، پزشکی، کشاورزی، شیلات، دام و طیور، حمل و نقل هوائی، ریلی، جاده‌ای و دریایی (محیط زیست، تحقیقاتی و علمی، ارتباطی، تجاری، بازرگانی، بانکی هسته‌ای و سایر موارد پیش‌بینی شده در برجام بهره‌مند گردد. چنانچه اروپا از ارائه تضمین‌های عملی ذکر شده استنکاف و خودداری نماید، دولت جمهوری اسلامی ایران موظف است اقدامات ذیل را با قوت و بدون فوت وقت اجرایی نماید:
۱. اجرای قانون اقدام متقابل و متناسب جمهوری اسلامی ایران
۲. بررسی لغو اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی.
۳. بازنگری و محدود ساختن همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی.
۴. از سرگیری و گسترش فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای از جمله غنی‌سازی گسترده اورانیوم در هر کم و کیفی که نیاز کشور اقتضاء نماید.