شتر؛ گنجی در دل بیابان‌های هرمزگان

جاندارانی که با خوردن خار‌ها و گیاهان شورزی، به راحتی در آب و هوای گرم زندگی میکنند.
موسی جگر فروش یکی از شترداران جاسکی است که ۱۰۰ نفر شتر دارد.
وی که شترداری را از اجدادش به ارث برده است می‌گوید: این روز‌ها مدرن شدن زندگی و ورود جاده‌ها در دل بیابان شرایط نگهداری را سخت کرده است.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکزخلیج فارس، مدیر دام سازمان جهاد کشاورزی هرمزگان می‌گوید: در حال حاضر ۹۵ درصد پرورش شتر در شهرستان‌های جاسک، میناب، سیریک و بندرعباس به صورت سنتی است.
جلال اصلاحی می‌افزاید: برای ترغیب شتر داران به صنعتی کردن پرورش شتر تسهیلات، آب و زمین واگذار می‌شود.
وی می‌گوید: با پرورش صنعتی هر صد نفر شتر، سه شغل ایجاد می‌شود.
مدیر امور دام سازمان جهاد کشاورزی هرمزگان می‌افزاید: با صنعتی شدن پرورش شتر میزان تولید شیر و گوشت در استان بیست درصد افزایش می‌یابد.

گوشت و شیر شتر منبع غنی از ویتامین‌ها
شترداری در هرمزگان علاوه بر تولید گوشت و شیر در مراسم عروسی، سوارکاری، گردشگری، تهیه کیف، کفش و زین هم کاربرد دارد.
به گفته کارشناس تغذیه گوشت شتر دارای پروتئین‌هایی با ارزش غذایی بالا و حاوی ویتامین هـای مفیـد و مورد نیـاز بـدن مانند ب کمپلکـس و برخـی از عناصـر معدنی مهم مانند آهن، فسفر و کلسیم است.
اعظم زمانی می‌افزاید: در شیر شتر، پروتئین ویـژه‌ای وجود دارد که نقشی مشابه هورمون انسولین دارد که در هر لیتر شیر۴۰ واحد از آن یافت می‌شــود.
آخرین مطالعات علمی نشان می‌دهد استفاده از شیر شتر در وعده‌های غذای روزانه درمانی مفیـد برای مداوای زخم اثنی عشر، زخم معده و بیماری‌های سرطانی است.

مشکلاتی بر سر راه شتر داران
اما این صنعت زود بازده و اشتغالزا به علت فراهم نشدن زیرساخت ها، صنایـع تبدیلی و پرورش سنتی، اکنون چندان مورد توجه نیست.
موسی جگر فروش شتردار جاسکی می‌گوید: بهره بالای تسهیلات بانکی برای پرورش صنعتی شتر و نداشتن وثیقه برای استفاده از تسهیلات از مشکلات شترداران است.
وی می‌افزاید: نگهداری و هزینه‌های درمان شتر آزاد است که هزینه زیادی را روی دوش پرورش دهندگان گذاشته است.
علی بهرمان یکی دیگر از شترداران جاسک هم نبود مراکز تحقیقات و اصلاح نژاد و کمبود ایستگاه شترداری را از دیگر مشکلات شترداران عنوان کرد.
اما کارشناسان بیشتر مشکلات فعلی صنعت شترداری در هرمزگان را بعلت پرورش سنتی می‌دانند.
مدیر دام سازمان جهاد کشاورزی هرمزگان می‌گوید: ۶ ایستگاه شترداری با ظرفیت هر یک بین ۱۵۰ شتر در هرمزگان ایجاد شده است که خدمات سمپاشی، پلاک کوبی، تامین آب شرب و علوفه در این ایستگاه‌ها صورت می‌گیرد.
این درحالیست که هرمزگان به ۲۵ ایستگاه خدمات شترداری نیاز دارد.
از صد و ۵۰ هزار نفر شتر در کشور، ۲۱ هزار نفر در هرمزگان زندگی می‌کنند.

هرمزگان فرصتی برای پرورش شتر
به گفته معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی هرمزگان پارسال ۱۹ مجوز پرورش صنعتی شتر با ظرفیت ۲ هزار و ۴۹۰ نفر و دو فقره مجوز بهره برداری به ظرفیت ۵۰ و ۱۵۰ نفر در هرمزگان صادر شده است.
حدود ۲ هزار نفر در هرمزگان به پرورش شتر مشغول اند.
رها و سرگردان بودن شتر‌ها نیز خسارات جبران ناپذیری برجای می‌گذارد.

جولان شتر‌ها در جاده‌های هرمزگان
جولان شتر‌ها در جاده جاسک - میناب و سیریک موجب تصادف و کشته شدن شمار زیادی از هرمزگانی‌ها شده است.
رئیس پلیس راه هرمزگان میگوید: از دو سال گذشته تاکنون در ۵۳ تصادف با احشام در استان بویژه شتر، ۱۴ نفر کشته و ۵۶ نفر مجروح شدند.
سرهنگ مهدی نیکبخت می‌افزاید: بیشتر این تصادف‌ها در شب و تاریکی رخ می‌دهد که شتر‌ها درحال چرا از کنار گذر جاده ناگهان می‌آیند و مانند یک کوه در برابر راننده خودرو قرار می‌گیرند.
وزن این شتر‌ها معمولاً بین دو تن تا چهارتن است و می‌تواند یک خودرو را له کند.
بازماندگان این تصادف ها، به علت نامعلوم بودن صاحبان شتر نمی‌توانند خسارتی دریافت کنند.

راه کار‌های کاهش تصادف و خسارت ناشی از برخورد با شتر
ساخت شیب شیروانی، کانال و خاک ریز در دو سوی جاده می‌تواند تصادف‌های ناشی از برخورد شتر با خودرو را کاهش دهد.
معاون راهداری اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای هرمزگان می‌گوید: پارسال ۱۱۵ تابلوی اطلاعاتی بزرگِ فسفری نصب و ده هزار و ۹۰۰ متر کانال در طول مسیر بندرعباس، میناب، سیریک و جاسک برای جلوگیری از عبور شتر‌ها حفر شده است.
میرداد میردادی افزود: نصب هزار و ۱۸۰ شبرنگ بر روی شتر‌های حوزه شرق استان نیز از دیگر اقدامات انجام شده برای حل این مشکل است.
به گفته وی حفر کانال بهترین روش برای جلوگیری از عبور شتر‌ها است، اما هزینه آن در هر کیلومتر بیش از ۲۰۰ میلیون تومان برآورد شده است که تامین آن نیاز به حمایت‌های ملی دارد.

سند جامع شترداری هرمزگان
هرمزگان سومین استان با ظرفیت شترداری و پرورش آن در کشور است.
قرار بود بر اساس سند جامع شتر داری در دوره ده ساله، پرورش سنتی شتر در استان به روش نیمه صنعتی و صنعتی تغییر کند.
معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی هرمزگان می‌گوید: براساس این سند، باید در سال نخست ۵ هزار نفر و در سال‌های بعد به ازای هر سال، هزار و ۵۰۰ نفر شتر در واحد‌های نیمه صنعتی ساماندهی شوند.
غلامپور می‌افزاید: تاکنون برای ۲ هزار و ۵۰۰ نفر شتر مجوز صادر شده است.
نتیجه گیری
با صنعتی شدن پرورش شتر همراه با حفاظت از گونه‌های خاص ژنتیکی مانند شتر جمازه یا پرنده می‌توان برای رونق دامداری، گردشگری، اشتغال‌زایی و ارتقاء سطح اقتصادی و درآمدی مردم محروم استان و تأمین بخشی از پروتئین مورد نیاز جامعه قدم‌های اساسی برداشت.
نویسنده: رباب عامری