قزوین و اصفهان؛ آینه‌های تاریخ صفوی، از کاخ چهلستون تا هنر نقاشی

 روایت تاریخ ایران، گویی در شهرهای قزوین و اصفهان جان تازه‌ای می‌گیرد. مقایسه این دو شهر، به‌ویژه از منظر پیوندهای تاریخی دوران صفوی، نشان‌دهنده عمق تأثیرات تمدنی و هنری آن دوران بر کالبد شهری ایران است.

 

قزوین، با قدمتی که به دوران صفوی بازمی‌گردد، نخستین پایتخت این سلسله بود. در آغاز حکومت صفویان، شاه طهماسب صفوی، تفکر عمارتی حکومتی را در قزوین پیاده کرد که نمونه بارز آن، کاخ چهلستون قزوین است. این بنا، با معماری و نامی مشترک با کاخ چهلستون اصفهان، پیوند تاریخی عمیق این دو شهر را نشان می‌دهد. بسیاری با قدم زدن در بخش‌هایی از قزوین، حس حضور در اصفهان را تجربه می‌کنند، گویی که اصفهان، نسخه تکامل‌یافته طرح‌های اولیه قزوین است.

 

اصفهان، تجلی تمدن صفوی و نصف جهان

ادامه سیر تمدن‌سازی صفویان، با انتخاب اصفهان به عنوان پایتخت جدید، به اوج خود رسید. شاه عباس صفوی، بسیاری از طرح‌ها و ایده‌هایی که در قزوین آغاز شده بود را در اصفهان گسترش داد. کاخ چهلستون اصفهان، تجلی همین دیدگاه است که می‌توان ردپای آن را در قزوین نیز مشاهده کرد. علاوه بر معماری، هنر نقاشی نیز در این دوران شکوفایی چشمگیری داشت؛ شاه طهماسب صفوی خود به هنر نقاشی علاقه‌مند بود و این هنر در قزوین رواج یافت و سپس در اصفهان ادامه پیدا کرد و به اوج خود رسید.

 

میراث مشترک، فرصت بی‌نظیر گردشگری

با وجود پیمودن مسیرهای متفاوت در تاریخ، میراث مشترک قزوین و اصفهان از دوران صفوی، فرصتی بی‌نظیر برای گردشگری در ایران محسوب می‌شود. این دو شهر، هرچند با تفاوت‌هایی در مقیاس و گستردگی، اما در روح معماری، هنر و تفکر حکومتی، اشتراکات فراوانی دارند. عبور از دروازه‌های قزوین، گویی قدم گذاشتن به قلب تاریخ ایران است و دیدن تجلی این تاریخ در اصفهان، جانی دوباره به صنعت گردشگری کشور می‌بخشد.