سازوکار پیچیده و بوروکراسی، مانع توزیع کامل کالا‌های اساسی

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما به نقل از خانه ملت، سید حمید پورمحمدی رئیس سازمان برنامه و بودجه در نشست علنی امروز (سه‌شنبه، ۶ آبان ماه) مجلس شورای اسلامی از نمایندگان به خاطر دغدغه جدی‌شان در مورد معیشت مردم سپاسگزاری کرد و گفت: اطمینان می‌دهم که مجلس و دولت با همکاری یکدیگر برنامه‌ای مناسب تنظیم خواهند کرد تا بر چالش‌های اقتصادی غلبه شود.

 

دولت در ماه‌های اخیر اقدامات مهمی برای مدیریت اقتصاد کشور انجام داده است و در سال جاری با دو موضوع کلیدی رو‌به‌رو بودیم. نخست، جنگ تحمیلی ۱۲ روزه که یکی از بزرگ‌ترین مقاطع تاریخ کشور بود و ایران در مواجهه با استکبار جهانی و بزرگ‌ترین قدرت نظامی دنیا، سربلند بیرون آمد و دوم، سال گذشته نفت را بشکه‌ای ۷۱ دلار می‌فروختیم، یعنی قیمت جهانی ۷۱ دلار بود، اما در سال جاری به ۵۱ دلار تنزل پیدا کرده، بنابراین از یک طرف با جنگ تحمیلی و از سویی کاهش قابل توجه قیمت نفت تأثیر مستقیمی بر اقتصاد کشور داشت.

 

رئیس سازمان برنامه و بودجه ادامه داد: با لطف خدا و انسجام ملی، علاوه بر مدیریت موفق مسائل نظامی، دولت نیز توانست کمترین خللی در امور جاری کشور ایجاد نشود. پرداخت‌های جاری و عمرانی با نظم انجام شد و حتی نسبت به سال گذشته بهبود داشت و معضلات باقی‌مانده از سال‌های قبل که نگرانی جمعیت زیادی از مردم را ایجاد کرده بود، رفع شد.

 

سال گذشته در مورد متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان مشکلاتی را داشت، اما در سال جاری به طور منظم ۱۸۰ هزار میلیارد تومان ماهانه پرداختی بازنشستگان در حال انجام است و نگرانی‌ها در این بخش کاهش یافت. همچنین معلمان ۱۴۰۰ با مشکلاتی مواجه بودند و نمایندگان مجلس نیز در این مورد نگران بودند و تمام این مطالبات تسویه و دغدغه‌های آنان برطرف شد. البته کشاورزان نیز مطالبات خود را دریافت کردند و پرداخت یارانه‌ها هم یک ساعت به تاخیر نیفتاد و بدون تأخیر توزیع شد.

 

وی با اشاره به وضعیت موجود و آسیب‌ها تصریح کرد: از لحاظ رعایت مصالح معیشتی مردم اگرچه در قانون نیز مصوب شده و دولت نیز تاکید کرد که ارز ترجیحی از ۲۸۵۰۰ به ۳۸۵۰۰ تومان برسد، اما دولت با هماهنی با سایر قوا این موضوع را متوقف کرد تا به معیشت مردم آسیبی نرسد. با اینکه قرار بود ۱۰ درصد ارزش افزوده مالیات بر واردات کالا‌ها اخذ شود، اما دولت نیز آن را متوقف کرد. از شب عید تاکنون ۴ مرحله کالابرگ به دهک‌های اول تا سوم اختصاص یافته است.

 

در هر مرحله، هر نفر ۵۰۰ هزار تومان دریافت کرده است، یعنی یک خانوار چهار نفره در هر دوره ۲ میلیون تومان کمک معیشتی دریافت کرده است و برای دهک‌های سوم تا هفتم، هر نفر ۳۵۰ هزار تومان دریافت کرده است، یعنی یک خانوار چهار نفره در هر دوره یک میلیون و چهارصد هزار تومان کمک معیشتی دریافت کرده است. هدف از این اقدامات این بوده که نظام جمهوری اسلامی دغدغه معیشتی مردم را در هر شرایطی مورد توجه قرار دهد. حتی نگرانی از کسبه خرد نیز لحاظ شده است و در اجرای این کالابرگ علاوه بر فروشگاه‌های زنجیره‌ای، فروشگاه‌های کوچک نیز وارد زنجیره توزیع شده‌اند تا کسبه نیز آسیب نبینند.

 

پور محمدی گفت: با تمام این تلاش‌ها، در عمل مشکلاتی وجود دارد و بر اساس قانون بودجه، سهم دولت از فروش نفت به صورت ارز با نرخ ترجیحی ۲۸۵۰۰ تومان صرف دارو و کالا‌های اساسی می‌شود. با وجود این، منابع موجود برای تأمین کامل کالا‌های اساسی و دارو کافی نیست و هر ساله دولت مجبور می‌شود ۲ تا ۲.۵ میلیارد دلار استقراض کند تا کسری را جبران کند.

 

با وجود فشار‌های زیاد که دولت به خود وارد می‌کند، برای تأمین معیشت مردم، وقتی قیمت نفت از نرخ بالاتر به سطح پایین‌تر کاهش پیدا می‌کند، منابع ارزی کشور محدود می‌شود و مدیریت هزینه‌ها دشوار می‌شود. نتیجه این محدودیت‌ها آن است که کالا‌های اساسی و دارو به شکل مناسبی به دست مردم نمی‌رسد.

 

رئیس سازمان برنامه و ودجه گفت: به عنوان مثال، برنجی که با نرخ ترجیحی ۲۸۵۰۰ تأمین می‌شود، در بازار آزاد قیمت بسیار بالاتری پیدا می‌کند و در حالی که دولت پول آن را پرداخت کرده است، اما در عمل مردم کالا را با قیمت‌های چند برابر دریافت می‌کنند و این مشکل به دلیل سازوکار پیچیده توزیع و بوروکراسی حاصل از ارز ترجیحی است و براساس استاندارد‌ها هر ۱.۴ کیلوگرم نهاده‌ای که اختصاص می‌دهیم باید یک کیلو گوشت مرغ تامین شود.

 

اما بوروکراسی از ارز ترجیحی به گونه‌ای است که از هر یک کیلو و ۹۰۰ گرم یک کیلو تامین می‌شود و بخشی از آن نیز به دلایلی از بین می‌رود و نهاده‌ها و کالا‌ها طی مسیر طولانی از تراست‌ها و بانک مرکزی با کارمزد‌های متعدد عبور می‌کنند و در نتیجه بخش قابل توجهی از آن از مسیر اصلی خارج می‌شود.

 

وی افزود: هم‌اکنون، روش فعلی حمایت معیشتی، با وجود تمام تلاش‌ها، به شکل کامل مؤثر نیست و بخشی از هدفی که برای حمایت از معیشت مردم تعیین شده است، محقق نمی‌شود. گاهی با ارز ۲۸۵۰۰ تومانی کالایی که به نفر آخر می‌رسد معادل قیمت ارز بازار آزاد است. اگر مکانیسم کار نمی‌کند و در اجرا، حق مردم به آنها نمی‌رسد، باید روش را تغییر داد که اگر با همان روش و با واسطه‌های تجارت و شیوه‌های بروکراسی قدیمی باشیم، ارز را داده‌ایم و مشکل مردم نیز حل نشده است. 

 

رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور در ادامه با تأکید بر تغییر ساختار در همه عرصه ها، از جمله درآمدزایی‌ها برای دولت و مصرف آن، گفت: کالابرگ الکترونیکی یکی از این طرح‌ها است که فارغ از آن ما با پدیده‌ای به نام فقر چند بعدی رو‌به‌رو هستیم. زیرساخت‌ها به بهترین شیوه انجام شده، اما طرفی از جامعه را می‌بینیم که به اندازه کافی غذا ندارد.  بزرگ‌ترین فقر افراد فقیر جامعه این است که صدای آنها به حاکمیت نمی‌رسد. نظام جمهوری اسلامی ایران برای رفع این موضوع اعتبار اختصاص داده و یارانه نقدی در قالب‌های مختلف پرداخت می‌شود و دستگاه‌ها برای رفع محرومیت اعتبارات زیادی دریافت می‌کنند، اما نمی‌توانند در نهایت نتیجه لازم را بدهند. 

 

وی با اشاره به اراده مسئولان برای اجرای طرح کالابرگ الکترونیکی عنوان کرد: رئیس جمهور در تمامی جلسات روی این موضوع تأکید داشت و ده‌ها جلسه با آقای قالیباف برای اجرای این موضوع داشته‌ایم. ما قصد داریم کالابرگ را به نحوی به مردم بدهیم که به دست افرادی برسد که واقعا نیازمند هستند. این کالا‌ها باید به دست مردم محروم در دورترین نقاط کشور نیز برسد. 

 

معاون رئیس جمهور همچنین با تاکید بر ضرورت حفظ قیمت‌ها برای کالا‌های اساسی که قرار است به مردم اختصاص داده شود، اظهار داشت: این اطمینان باید به مردم داده شود که قیمت اقلام اساسی برای یک بازه زمانی شش ماهه یا یکساله تغییر نکند. تولیدکننده نیازمند نهاده‌های دامی است که باید اقدامی کرد تا نوسانات نرخ ارز روی آن تأثیری نگذارد. حاکمیت باید مقداری از این ریسک را بپذیرد و بین تولیدکننده و توزیع کننده ارتباط محکم و با نظارت، برقرار کند. فعلا برای یک ماه خود را آماده کرده‌ایم که ضمن نهایی کردن طرح اجرای کالابرگ الکترونیکی، کار خود را آزمایشی شروع کنیم که البته قطعا ممکن است در وهله اول، اشکالاتی وجود داشته باشد. زمانی که نظام مالی آن به درستی کار کند و هماهنگی‌ها وجود داشته باشد، آن را ادامه می‌دهیم. 

 

وی افزود: ما تلاش داریم تا دست واسطه‌ها را کوتاه کنیم تا کالا‌ها در نهایت با قیمت درست به دست مردم برسد.